Meezingen op een tentoonstelling

Wil je weten waarom het tien jaar duurde voor Mia van Gorki een hit werd? Waarom Drs. P ontsnapte aan het vuurpeloton na kritiek op Hitler en Mussolini? Wil je de originele decorstukken van de Urbanusshows zien en weten wat hij te maken heeft met de Nederlandse Partij van de Dieren? Het tekstboekje van Spinvis bekijken of de speellijst van Marco Borsato, de gitaren van Boudewijn de Groot en Henny Vrienten, de kostuums van Raymond van het Groenewoud, Eddy Wally en Herman van Veen? Wil je horen hoe de wereldhit Eviva España klinkt als hij wordt gezongen door Manuel uit Fawlty Towers? Of wil je nog eens meezingen met je jeugdidool op oude tv-opnames?

Het lijkt allemaal triviaal. Maar de tentoonstelling Lang leve de muziek in de Sint-Pietersabdij in Gent is eigenlijk een muzikaal-sociale reis door je leven en misschien ook door dat van je (voor)ouders. En ze is interessant, grappig en verrassend. Dat is onder andere te danken aan de commentaar van curator Jan Delvaux. Bij de ingang krijg je een koptelefoon en sensorbakje. Met behulp van de sensor start bij elke vitrine een verhaal of geluidsfragment. Bij elke vitrine vertelt Delvaux je een boeiend verhaal, geeft hij interessante weetjes en plaatst hij de muziek in haar tijd.

Zo kom je te weten waarom de kleinkunst ontstond en wanneer de rock-’n-roll zijn intrede deed in het Nederlandstalige repertoire. Waarom sommige artiesten eerst in het Engels zongen en dan toch maar terugkeerden naar hun moedertaal. Waarom hiphop de traditionele radiostations niet nodig had. Je krijgt een overzicht van alle tieneridolen en hun fans. En Delvaux legt je uit waarom muziek in bepaalde periodes maatschappelijk geëngageerd was en tijdens andere dan weer niet.

Delvaux put ook uit honderden onbekende anekdotes uit het leven van de artiesten

De tentoonstelling begint in de jaren 50. De gouden jaren van het luisterlied in Vlaanderen en Nederland, met prachtige zwart-witbeelden. En eindigt vandaag. Vele genres verder. Alle Nederlandstalige muziek komt aan bod: het luisterlied, het chanson, de kleinkunst, rock-’n-roll, folk, blues, pop, protestliederen, hiphop, hardrock, schlager, humor …

De tentoonstelling is chronologisch opgebouwd in tijdvakken. Ze is niet zomaar een opsomming van honderden Nederlandse en Vlaamse zangers, groepen en hun liedjes. Je krijgt de hele sociale, politieke en culturele context mee. Alles wordt in de juiste sfeer geplaatst. Delvaux put ook uit honderden onbekende anekdotes uit het leven van de artiesten.

Hilarisch is ook de rariteitenafdeling met platenhoezen met ronkende liedjestitels als Het meisje dat me nooit kuste, De wereld moest vol mensen zijn, Ik ben te dik en In de nacht ben jij gekomen. Zo moest ik, en iedereen rondom mij, hardop lachen om het fragment waarin Rina Pia in Zwitserse klederdracht over De jodelende koe zingt.

En natuurlijk kun je interactief naar liedjes luisteren. En kijken. De samenstellers vlooiden het VRT-archief, andere archieven en vele privéverzamelingen uit. Op de tientallen schermen spelen goed gemonteerde oude tv-opnames. Dikwijls grappige en ontroerende beeldfragmenten die je al lang vergeten was. Soms kreeg ik tranen in de ogen. Van plezier of melancholie. Want muziek roept oude emoties en vroege herinneringen op.

Nog nooit zag ik een tentoonstelling waar zoveel mensen meezingen met de honderden hits. Grappig is ook dat de meesten door die koptelefoon niet eens beseffen hoe luid ze dat doen.

Een aantal Vlaamse en Nederlandse artiesten raakten de staatsgrens niet over, maar heel velen behoren wel tot het collectieve geheugen en leven van Vlamingen en Nederlanders. Het is duidelijk dat de Nederlandstalige muziek de ziel en het cement is van de Lage Landen.

Een tentoonstelling van deze kwaliteit maak je niet dikwijls mee

Het is nostalgie voor mensen van in Groningen tot in Kortrijk. En voor alle leeftijden.

Aan de ingang vertelden ze me dat ik ongeveer drie uur moest rekenen. Ik bleef vier uur en was nog maar halfweg. Zodat ik terug moest keren om ook van het tweede deel te genieten. Zelden heb ik zo uitgekeken naar een extra bezoek. Deze tentoonstelling is grappig, boeiend, interessant, verassend, ontroerend …

Bovendien is de Gentse Sint-Pietersabdij een unieke historische locatie.

Muziekliefhebbers van Delfzijl tot Maasmechelen: zorg dat je er raakt voor 9 juni. Want een tentoonstelling van deze kwaliteit maak je niet dikwijls mee. En voor de verre reiziger: een bijkomend bezoek aan Gent is zeker de moeite waard.

De website kondigt Lang leve de muziek als volgt aan: “Iedereen heeft een favoriet nummer in het Nederlands. En bijna iedereen heeft een Nederlandstalig nummer tussen zijn favorieten aller tijden zitten. Het zijn de liedjes die we luidkeels meezingen. Die we kiezen voor de Grote Momenten van het leven. Een liefdesverklaring, een openingsdans, een geboorte, een afscheid … Lang Leve De Muziek is het verhaal van de grote plek die Nederlandstalige populaire muziek de voorbije decennia in ons hart heeft veroverd.”

Ik kan het eigenlijk niet beter verwoorden. Want de tentoonstelling maakt al die beloftes waar.

Chris Michel is televisiejournalist en documentairemaker.

Dit artikel werd gepubliceerd in Neerlandia 2019/1. http://www.anv.nl/tijdschrift/inhoudsopgaven/2019-1/